به مناسبت روز جهانی محوطه‌ها و بناهای تاریخی، نشست تخصصی “راهبردهای تاب‌آوری و بازیابی در حفاظت از خانه‌های تاریخی در برابر بلایا و مخاصمات” شامگاه چهارشنبه ۲۹ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ در محل خانه تاریخی شربت اوغلی تبریز برگزار شد.
در این نشست که به همت کمیته برگزاری سال استان آذربایجان شرقی (انجمن مفاخر معماری ایران و انجمن روابط‌عمومی ایران) با همکاری بنیاد ایران‌شناسی آذربایجان شرقی و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور برگزار شد، کارشناسان و صاحب‌نظران به بررسی راهکارهای حفاظت از خانه‌های تاریخی در برابر بلایای طبیعی و مخاصمات پرداختند.
محمد طاهری خسروشاهی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی آذربایجان شرقی در این نشست با اشاره به اهمیت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی، گفت: “حفظ ابنیه تاریخی به‌مثابه یک وظیفه دینی و ملی است و این وظیفه در کشوری مانند ایران که از پشتوانه‌ای عظیم در حوزه فرهنگ و تمدن برخوردار است، دوچندان اهمیت دارد.”
وی با بیان اینکه برای دوام حیات بناهای تاریخی، مقاوم‌سازی ابنیه زیر نظر متخصصان امر یک ضرورت ملی است، افزود: “در حوزه محافظت از آثار تاریخی، نقش مردم بسیار برجسته است و بنیاد ایران‌شناسی آمادگی برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های آموزشی باهدف آشناکردن مردم با الزامات مردمی‌سازی حفاظت از سازه‌های تاریخی و ابنیه را دارد.”
اسکندر مختاری طالقانی، استاد دانشگاه و عضو هیئت‌مدیره ایکوموس نیز در این نشست با اشاره به شعار سال روز جهانی بافت‌ها و بناها، گفت: “برای سال ۲۰۲۴ دو موضوع بلایا، مخاصمه و منشور ونیز در کنار هم موضوع سال انتخاب شدند.”
وی با بیان اینکه باتوجه‌به جامعیت منشور ونیز که در سال ۱۹۶۴ تدوین شد، همواره یکی از مهم‌ترین ملاک‌های عمل در اقدامات حفاظتی بوده است، افزود: “اقدام شورای حفاظت از بناها و بافت‌های تاریخی (ایکوموس) در نام‌گذاری ۳ سال متوالی به نام بلایا و مخاصمه و تاب‌آوری در این راستا صورت‌گرفته است.”
علیرضا قهاری، رئیس انجمن مفاخر معماری ایران نیز در این نشست به تاریخچه انتخاب یک استان به‌عنوان استان سال در انجمن مفاخر معماری پرداخت و گفت: “از سال ۱۳۸۶ و باهدف معرفی مظاهر فرهنگی، تاریخی و اجتماعی استان‌ها، این برنامه در دست اجرا قرار گرفت.”
وی با اشاره به‌ضرورت توجه به بحث تاب‌آوری، شناخت مصائب و مسائل حفاظت بناها و محوطه‌های تاریخی را به‌عنوان اولین ضرورت مطرح کرد و گفت: “این روز، روز بزرگداشت مرمتگران نیز می‌باشد. سرپناه‌های طبیعی موجود را اولین نسل از انسان‌های مرمتگر نگهداری می‌کردند و شایسته است که در این روز از زحمات این عزیزان تقدیر به عمل آید.”
ناصر رضایی، رئیس گروه گردشگری و گروه میراث طبیعی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور نیز در این نشست به موضوع اهمیت روز جهانی بافت‌ها و بناهای تاریخی از دیدگاه گردشگری پرداخت و گفت: “از دیدگاه گردشگری، لزوم توجه به بناها و محوطه‌های تاریخی از دو منظر عرضه و تقاضا دارای اهمیت می‌باشد.”
وی با بیان اینکه در بخش عرضه، با تبدیل داشته به دارایی و محصول می‌توان از پتانسیل‌های این بناها در جهت گسترش گردشگری بهره برد، افزود: “در بخش تقاضا باید توجه داشته باشیم که سرمایه ما نیازمند نگهداری، پاسداشت، مرمت و احیاست و باید توجه ویژه به ظرفیت تحمل در بخش بهره‌برداری داشته باشیم و برای بازدید و بهره‌برداری پلان مدیریتی وجود داشته باشد.”
وحید نواداد، معاونت میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی نیز در این نشست با اشاره به وجود بیش از ۲۰۰۰ اثر ثبتی شامل محوطه و تپه‌های تاریخی، خانه‌ها، مساجد، قلعه‌ها و حمام‌های تاریخی در استان، گفت: “در این میان خانه‌های تاریخی، نقش بسیار برجسته در هویت بافت‌های تاریخی استان دارند؛ طوری که می‌توان تبریز را شهر خانه‌های تاریخی نامید.”
وی با بیان اینکه درگذشته به جهت حفاظت آثار، خانه‌های دارای ارزش تاریخی توسط دولت و نهادهای عمومی خریداری شده و به جهت حفظ و نگهداری آنها کاربری فرهنگی و موزه‌ای به آنها داده شده است، افزود: “وقتی تنها در شهر تبریز نزدیک به هزار خانه ارزشمند تاریخی وجود دارد نمی‌توان همه آنها را تملک کرده و یا تبدیل به موزه و رستوران و هتل نمود، تنها راه حفاظت افزایش آگاهی میراثی و مشارکت مردم جهت احیا و حفظ اصالت کاربری بناهاست. تنها راه حفاظت، افزایش آگاهی میراثی و مشارکت مردم جهت احیا و حفظ اصالت کاربری بناهاست.”
نواداد با اشاره به اینکه تبریز در طول تاریخ همواره با مخاطرات و منازعات مختلفی نظیر جنگ‌ها و بلایای طبیعی دست‌وپنجه نرم کرده است، گفت: “باتوجه‌به شعار سال ایکوموس در خصوص توجه به تاب‌آوری در مواجهه با تغییرات اقلیمی، منازعات و بلایای طبیعی، مطالعه و پژوهش و بهره‌گیری از توان جامعه علمی بسیار حایز اهمیت است.”
خسرو رفیعی، رئیس انجمن روابط‌عمومی ایران نیز در نشست تخصصی و علمی “راهبردهای تاب‌آوری و بازیابی در حفاظت از خانه‌های تاریخی در برابر بلایا و مخاصمات” با بیان اینکه خانه‌های تاریخی گنجینه‌های ارزشمندی هستند که از گذشتگان به یادگار مانده‌اند، گفت: “حفاظت از آنها وظیفه‌ای همگانی است و این کار تنها با تلاش دولت و متخصصان امکان‌پذیر نیست، بلکه نیازمند مشارکت فعالانه مردم و به‌خصوص نهادهای فرهنگی و اجتماعی است.”
وی با اشاره به نقش روابط‌عمومی‌ها به‌عنوان پل ارتباطی بین سازمان‌ها و مردم، افزود: “روابط‌عمومی‌ها می‌توانند با استفاده از ابزارها و روش‌های مختلف اطلاع‌رسانی، مانند رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و برگزاری رویدادهای فرهنگی، مردم را با اهمیت خانه‌های تاریخی و ضرورت حفاظت از آنها آشنا کنند و آنها را به مشارکت در حفظ این میراث ارزشمند تشویق کنند.”
در پایان این نشست، ابراهیم مولائی رئیس انجمن روابط‌عمومی آذربایجان شرقی و دبیر برگزاری استان سال ۱۴۰۳ ایران، بر ضرورت تدوین ضوابط و مقرراتی ویژه برای خانه‌های تاریخی تأکید کردند و با بیان اینکه بسیاری از خانه‌ها در تملک دولت نیست، افزود: “احیای خانه‌های تاریخی نیازمند حمایت‌های دولتی و ارائه تسهیلات به مالکان است چرا که هزینه مرمت، نگهداری، و بازسازی این بناها بالاست و از توان بسیاری از مالکان خصوصی خارج است.”
ثبت ديدگاه